Hoogleraar kindergeneeskunde en leverarts Henk-Jan Verkade van het UMC Groningen: „In ons land zijn inmiddels vijf ernstige gevallen van acuut leverfalen geweest, waarbij bij vier van de vijf kinderen een levertransplantatie succesvol is uitgevoerd. Bij één van deze vijf kinderen had een klasgenootje kort daarvoor een periode van geelzucht gehad.”

Spontaan genezen

„Dat kan duiden op een stapeling van bilirubine, wat één van de symptomen van een leverziekte kan zijn. Dit andere kind is spontaan genezen en heeft geen ernstig acuut leverfalen ontwikkeld. Overigens hebben we bij de andere vier kinderen met acuut leverfalen geen andere gevallen van leverziekte of acute hepatitis in de omgeving aangetroffen.”

Zelfs als bij een deel van patiënten sprake zou zijn van overdracht via contact, zoals bij een virusinfectie, lijkt volgens Verkade het uiteindelijke gevolg van een blootstelling toch ook vooral te worden bepaald door de individuele reactie van het lichaam hierop. „De term besmettelijkheid is daarom te sterk. Dat zou de oorzaak van het ontstaan van leverfalen meteen helemaal verklaren. Dat is niet zo; het gaat ook om hoe de afweer van de ’ontvanger’ erop reageert.”

Gissen naar mogelijke bron

Tussen begin april en 26 mei 2022 zijn nu 650 mogelijke gevallen uit 33 landen van leverfalen bij jonge kinderen bij de WHO gemeld, waarbij het nog altijd gissen is naar het achterhalen van de mogelijke bron en de wijze van overdracht. Hoewel huidige gegevens erop wijzen dat slechts een klein deel van (eventueel) blootgestelde kinderen een ernstig acuut leverfalen ontwikkelt, stelt de WHO wel ’dat gemelde gevallen ernstiger zijn en dat een groter percentage acute hepatitis ontwikkelt in vergelijking met eerdere meldingen in het verleden’. De WHO heeft het risico op mondiaal niveau als ’matig’ beoordeeld.

De meeste gevallen, bijna 60 procent, komen uit Europa. Het Verenigd Koninkrijk en Noord-Ierland zijn ’koplopers’ met maar liefst 222 meldingen. Driekwart van de kinderen is jonger dan vijf jaar; 165 kinderen zijn in het ziekenhuis beland en 22 op de intensive care. Veertien kinderen hebben een levertransplantatie ondergaan.

Werkelijke aantal kan hoger liggen

De WHO stelt dat het werkelijke aantal kinderen met leverfalen nog wel eens hoger kan liggen vanwege een beperkte capaciteit om deze ziekte te volgen en in kaart te brengen. Wetenschappers hebben wel enkele theorieën over de oorzaak. Eén hypothese suggereert dat de schade wordt veroorzaakt door adenovirus -type F41- een veel voorkomende infectie bij kinderen die normaal gesproken verkoudheidssymptomen veroorzaakt.

Een andere theorie is dat de oorzaak een slechte immuunrespons is op een eerder doorgemaakte corona-infectie. En dan is er nog de mogelijkheid dat een adenovirusinfectie samen met een corona-infectie destructief is voor de lever. Overigens is slechts bij een kleine minderheid van de kinderen met acute hepatitis bewijs gevonden voor een eerdere of gelijktijdige corona-infectie.

Minder in contact met ’normale’ virussen

Leverarts Verkade is er ook nog niet uit: „De door de pandemie opgelegde sociale beperkingen kunnen ertoe hebben geleid dat jonge kinderen op een iets later moment in hun leven voor het eerst aan allerlei virussen zijn blootgesteld en dat dit de ontwikkeling van hun afweer heeft beïnvloed. Dat kan weer bij sommigen tot een andere immuunrespons hebben geleid. Tijdens de lockdowns zijn ze minder in contact gekomen met een van de normale virussen, dus het immuunsysteem kan best nog wat minder ’ervaren’ zijn geweest. Maar het adenovirus is zeker niet de enige verklaring, want van de vijf kinderen die we hier in het ziekenhuis behandeld hebben hadden maar twee het adenovirus.”

Lees ook: Onverklaarbare acute hepatitis slaat toe bij gezonde jonge kinderen. Wat is er aan de hand?