Al tien jaar lang hangt Rob Siffels (66) uit Zaandam een strafproces in Polen boven het hoofd. De Internationale Rechtskamer (IRK) in Amsterdam besloot twee weken terug dat deze timmerman definitief aan Polen mag worden overgedragen. Maar krijgt Siffels daar wel een eerlijk proces?

Lees ook: Opeens staat er politie voor de deur. De Zaanse timmerman Rob Siffels (66) wordt ervan verdacht leiding te geven aan een criminele organisatie: ’Ik was in shock bij die huiszoeking. Ze vonden twee doosjes sigaren’

Siffels wordt er in Polen van verdacht lid te zijn van een criminele organisatie. Als timmerman hielp hij in 2009 mee schuren te bouwen bestemd voor hennepteelt. De Zaandammer is hartpatiënt en ziet vanwege zijn broze gezondheid een verblijf in een Poolse cel met vrees tegemoet. De betrouwbaarheid van de Poolse rechtspraak staat namelijk breed ter discussie. De Raad voor de rechtspraak heeft in een brief aan premier Rutte al in 2017, met een afschrift aan de ministers van Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie, aangegeven zich grote zorgen te maken over de onafhankelijkheid van de rechters in Polen.

Het is geen reden om Siffels niet over te dragen. Zijn advocaat Maarten Pijnenburg, bekend als lid van het MH17-Rechtsbijstandteam, is met stomheid geslagen. „De rechter sluit de ogen voor misstanden in de Poolse rechtsstaat en houdt de fictie in stand dat er wordt overgeleverd naar een land dat de Europese grondrechten respecteert.”

De IRK is een afdeling van de rechtbank die speciaal werd opgericht om de uitlevering van verdachten en veroordeelden tussen de EU-lidstaten te vergemakkelijken. Criminaliteit steekt immers grenzen over en op deze manier wordt verdachten de mogelijkheid ontnomen om zich eindeloos tegen uitlevering te verzetten. Pijnenburg: „Dat veronderstelt wel een bepaalde mate van gelijkwaardigheid van rechtssystemen. Die is er in Polen niet.”

Dat Poolse rechters wordt verweten aan een leiband lopen, is het gevolg van de internationaal bekritiseerde Poolse ’Muilkorfwet’. Die komt er in het kort op neer dat rechters die kritiek hebben op de Poolse regering worden gestraft.

De vraag is volgens Pijnenburg gerechtvaardigd of een overgedragen verdachte in zo’n regime wel een eerlijk proces krijgt. Binnen de IRK worstelt men ook met die vraag. Op 10 februari gaat de Rechtskamer namelijk niet akkoord met de overlevering van een 33-jarige Pool die in zijn geboorteland wordt verdacht van drugshandel. De IRK oordeelt dat er een reëel gevaar bestaat dat zijn grondrecht op een eerlijk proces zal worden geschonden.

Gebreken

Ook in andere Poolse overleveringszaken oordeelde de IRK dat er ’systemische gebreken’ in de Poolse rechtsorde bestaan. Hoe kan het dat nu een Nederlander toch wordt overgeleverd? Op vragen van deze krant zegt een woordvoerder dat de IRK zich houdt aan de richtlijn van het Europees Hof van Justitie. De IRK vroeg het Hof vorig jaar of voortaan alle overleveringsverzoeken uit dat land automatisch de prullenbak in konden. ’Nee, dat mag niet’, oordeelde het Hof.

De IRK beoordeelt strafdossiers, zoals dat van Siffels, niet inhoudelijk, maar louter procedureel. Een overleveringsverzoek mag alleen worden geweigerd wanneer er in het individuele geval redenen zijn om aan te nemen dat het recht op een eerlijk proces zal worden geschonden. Met andere woorden: Siffels moet aantonen dat de rechtbank in Polen slecht functioneert. Pijnenburg: „Dat is voor verdachten als Siffels ondoenlijk. Rechters moeten zelf onderzoeken of iemand een eerlijk proces te wachten staat.”

Mars van de 1000 toga’s: wraking van rechter [kader]

Hoe ingewikkeld en gevoelig het ’overleveren’ van verdachten aan Polen ligt binnen de Amsterdamse rechtbank blijkt uit de wraking van mr. Trotman op 31 maart dit jaar door de rechtbank Amsterdam. Trotman is lid van de Internationale Rechtshulpkamer.

Wrakingverzoeken zijn bijna altijd afkomstig van advocaten die de onpartijdigheid van de rechter in een bepaalde zaak betwijfelen. Bij Trotman komt het wrakingverzoek echter van het Openbaar Ministerie.

Het OM trekt de onpartijdigheid van Trotman in twijfel als rechter bij overleveringsverzoeken aan Polen. Trotman liet zich namelijk publiekelijk (in onder meer Trouw en de Volkskrant) uit over het falende Poolse rechtssysteem.

Zij liep in januari 2020 in de Poolse hoofdstad mee in ’de mars van de 1000 toga’s’ – een protestmars tegen een wetswijziging in Polen die door tegenstanders van die wet ’Muilkorfwet’ wordt genoemd. Trotman zegt in de Volkskrant: „Deze wet is zó stuitend. Als fundamentele rechten in gevaar zijn, heb je als rechter de plicht je uit te spreken.”

De rechtbank honoreert het wrakingsverzoek.