Nieuwsuur meldde recent dat veel grote bedrijven na de pandemie flink het mes zetten in beschikbare kantoorruimten. Werknemers van de 25 grootste werkgevers in Nederland kwamen voor de virusuitbraak gemiddeld vier tot vijf dagen braaf naar kantoor. In het Nieuwe Normaal zullen dat hooguit nog maar twee of drie dagen zijn is de prognose. De rest van de week wordt de laptop thuis opengeslagen of bijvoorbeeld bij een klant.

Consultancybedrijf Accenture denkt minimaal met dertig procent minder vierkante meters toe te kunnen. Verzekeraar Aegon verwacht een krimp tot veertig procent, adviesbureau Arcadis mikt op dertig procent. Capgemini Group houdt zelfs rekening met een halvering van benodigde kantoorruimte.

Triodosbank

Triodosbank zette al grote stappen in reductie van vierkante meters. De duizend medewerkers waren te vinden in een pand in Driebergen en twee kantoren in Zeist. Inmiddels is alleen het nieuwe, duurzame kantoor op landgoed De Reehorst in Driebergen in gebruik. Dat is berekend op maximaal 550 personeelsleden.

Corona en thuiswerken vertalen zich in meer leegstand van kantoren. In de eerste drie kwartalen van vorig jaar werd 22 procent minder ruimte in gebruik genomen dan in 2019. De daling in de grote steden (40 procent) is nog veel groter. De leegstand groeide in die periode licht naar ruim acht procent. Bedrijven willen kosten besparen en zijn huiverig om nieuwe huurcontracten voor langere periode af te sluiten. Al blijven gewilde locaties in grote steden in trek, aldus vastgoedadviseur JLL uit Amsterdam.

Kwaliteit

Branchegenoot Cushman & Wakefield schat niettemin in dat het aantal bezette werkplekken door de coronacrisis inmiddels met dertig procent is afgenomen. Omdat er door afstandsregels meer vierkante meter per bureau nodig zijn, hoeven kantoren niet automatisch kleiner te worden. Ondernemers hechten meer belang aan kwaliteit van kantoorruimte. Directeur Bas van der Veldt van AFAS software bijvoorbeeld meldde bij Nieuwsuur het ’kantoor van de toekomst te hebben: „Dat krijgt een gymzaal, klimmuur, een greenwall en een webinarstudio. Werken doe je thuis”

Steeds meer huurders onderhandelen vanwege corona over speciale clausules in het huurcontract. De prijs moet omlaag, flexibele looptijd in plaats van in beton gegoten termijnen van vijf jaar of langer. Ondernemers willen de handen vrij hebben mochten plotsklaps veranderde omstandigheden de behoefte aan vierkante meters doen afnemen.

Alkmaar

Wat betekenen corona en het nieuwe werken voor een regio als Alkmaar? Bedrijfsmakelaar Pieter Haverkamp uit de kaasstad meldt dat de kantorenmarkt volop in beweging is in zijn werkgebied.

Al maakt hij een onderscheid tussen Noord-Holland Noord en bijvoorbeeld de Amsterdamse Zuidas: „In onze regio worden kantoren voor 95 procent bevolkt door lokale bedrijven. Hier worden geen nieuwe kantoren ’op risico’ gebouwd. Pas als zich voldoende huurders hebben gemeld wordt er gebouwd. Op de Zuidas gaat men al aan de gang in de wetenschap dat kandidaten zich vanzelf wel aandienen. Dan ligt het gevaar op de loer dat de bouw in hoogconjunctuur gebeurt en de oplevering in een periode van recessie. Met alle risico van leegstand.”

Accountancy

Los van de huidige pandemie signaleert hij de laatste jaren niettemin een afname in vierkante meters kantoorruimte in Alkmaar en omgeving. Haverkamp schat dat in drie jaar zo’n 50.000 vierkante meters (12 procent) is ingeleverd. Met name grote accountancykantoren als KPMG en Pricewaterhouse Coopers hebben vestigingen buiten Amsterdam afgeslankt tot kleinere, nieuwe, trendy en frisse werkruimten. De ingeleverde oppervlakte is gecompenseerd door meer vierkante meters op het hoofdkantoor.

De makelaar deelt kantoren in drie categorieën in: kansloos, kansarm en kansrijk. Voor oude, gedateerde panden op een weinig geliefde locatie is nauwelijks belangstelling. Nieuwe kantoren op gewilde plekken zijn altijd in trek.

Lounge

Haverkamp wijst ook op de veranderde functie van kantoorruimten: „Er blijft behoefte om elkaar regelmatig fysiek te ontmoeten. Voor een vergadering of een vrijdagmiddagborrel. Medewerkers moeten er graag komen. Stem daar als ondernemer de ruimte en inrichting op af. Een sfeervolle lounge bijvoorbeeld. Werken kan prima thuis.”

Hij denkt niet dat de totale vloeroppervlakte de komende jaren door het nieuwe werken drastisch daalt: „We hebben te maken met die anderhalve meter afstand. En vergeet niet dat bedrijven vaak langlopende huurcontracten hebben. Pas als die aflopen kan er geschakeld worden. Keert de werkplek op kantoor terug of blijven we deels thuis werken? En huren we bijvoorbeeld een tafeltje in een hotel-restaurant? Het is te vroeg voor conclusies.”

Kinderen naar school

Bij hostingbedrijf Cyso in Alkmaar is het nieuwe werken al helemaal ingeburgerd, zegt mede-eigenaar Sven Visser (45): „Bijna al onze 55 werknemers werken thuis. De meesten willen graag hun eigen tijd indelen. Om ’s ochtends de kinderen naar school te brengen en ’s avonds een uurtje door te werken. Voor een enkeling is thuis werken juist niet zo ideaal. Via een meldsysteem kunnen ze een plek op kantoor reserveren. Ruimte genoeg, soms werken hier twee mensen op vijfhonderd vierkante meter.”

Met zijn compagnons Paul Bankert en Tjebbe de Winter, allen geboren en getogen Alkmaarders, zochten ze naar een geschikte plek voor nieuwbouw nabij het NS-station. Uiteindelijk viel het drietal voor een bestaand kantoor dat volledig werd opgeknapt. „Maar als koper moet je tien jaar vooruit denken. Opeens zaten we met een pand met drie verdiepingen dat veel te groot voor ons is. Gelukkig meldden zich twee huurders die ook veel minder vierkante meters nodig hebben. Wij benutten nu de helft van de capaciteit, zij samen de andere. Op de begane grond is een gemeenschappelijke ruimte met een bar, gym en zaal voor vergaderingen en lezingen. Ideaal. Ik verwacht dat zeker vijftig procent van onze medewerkers twee of misschien wel meer dagen per week thuis blijft werken. Om elkaar te ontmoeten komen ze af en toe naar kantoor. Dat noem ik nu gekscherend de herberg.”

Huur opgezegd

Een van de huurders is Create dat software (onder meer websites) ontwikkelt. Alle veertig personeelsleden doen hun werk al maanden thuis. Financieel directeur Humphrey Keijner over de gevolgen: „Het huurcontract van ons vorige pand liep af. We beschikten daar over achthonderd vierkante meter. Ik heb de huur opgezegd. Bij Cyso Group huren we één etage van tweehonderd vierkante meter. Onze software-ontwikkelaars werken prima thuis. Al missen ze soms het directe contact en het creatieve proces met uitwisseling van ideeën.”