De organisatie van de Dam tot Damloop wil dit jaar koelbaden langs de route om hittedoden te voorkomen. In 2014 en 2016 overleden hardlopers door een hitteberoerte. De organisatie wilde vorig jaar al levensreddende koelbaden, maar kreeg nog geen toestemming omdat er geen medisch protocol was.
Dat zegt eventmanager Jan Willem Mijderwijk van organisator Le Champion. Mijderwijk reageert op een uitzending die Zembla donderdag wijdt aan onnodige doden door hitteberoerte bij hardloopevenementen.
,,We doen er alles aan en we wilden al koelbaden, maar daar worden voorwaarden aan gesteld’’, zegt Mijderwijk die hoopt dat bij de editie van dit jaar koelbaden worden ingezet. Die komen dan voor en na de finish op de Peperstraat.
(Lees ook over het plan van Dam tot Dam om vorig jaar koelbaden in te zetten, met video’s)
Capsule
Vorig jaar werd onderzoek gedaan onder tien hardlopers van de Dam tot Damloop die een temperatuurcapsule hadden geslikt. ,,Daaruit blijkt dat vooral in de laatste fase van de loop de temperatuur enorm oploopt’’, aldus de event manager.
Protocol
Jan Dirk van de Ven hoofd van de Geneeskundige hulporganisatie GHOR Amsterdam-Amstelland gaat er van uit dat er dit jaar koelbaden staan bij de Dam tot Damloop. ,,Maar een koelbad is iets volledig nieuws. Ik vergelijk het met de komst van de AED wat ook tien jaar heeft geduurd. Daar zijn medische protocollen voor nodig en nu hangt het in iedere buurtsuper.’’
Volgens Van de Ven moet dat zorgvuldig gebeuren en moet duidelijk zijn wanneer je iemand in een koelbad stopt. ,,Kijk je naar bloeddruk, hartslag of rode vlekken in de hals? Dat protocol moet helder zijn en het moet door professionals gebeuren. Voor hetzelfde geld stop ik jou in een koelbad en overlijd je.’’
De GHOR heeft overleg met het Zaans Medisch Centrum over het mogelijk bemannen van een koelbad, maar denkt ook aan een professioneel team dat bij meer wedstrijden kan worden ingezet, waarbij wordt gedacht aan medewerking van de Atletiekunie.
Folie
Zembla wijdt donderdag een uitzending aan het overlijden van de 25-jarige Caroline Goedhart die in 2016 om het leven kwam in het zicht van de finish op de Peperstraat in Zaandam, doordat de hulpverleners de hitteberoerte vermoedelijk niet herkenden.
Aan de familie heeft het Rode Kruis later 'diepe excuses' aangeboden. Hulpverleners van het Rode Kruis maakten een verkeerde inschatting en gaven niet de juiste hulp. Dat zegt algemeen directeur van het Rode Kruis, Marieke van Schaik, op de website van de organisatie.
In 2014 overleed ook de 24-jarige Arthur Fonville aan een hitteberoerte na het lopen van de Dam tot Damloop. In 2017 kwam een 23-jarige Duitser om bij de Venloop en in 2018 werd de hitte een 30-jarige man uit Baarn fataal tijdens de Eemmeerloop.
De afgelopen jaren zijn bij hardloopevenementen deelnemers overleden aan een hitteberoerte omdat er geen koelbaden waren langs het parcours, stellen deskundigen in de ZEMBLA-uitzending De dood van een hardloopster.
Al sinds 2009 adviseert Maria Hopman, hoogleraar fysiologie aan de Radboud Universiteit, om hardlopers die een hitteberoerte krijgen snel en extreem te koelen in een bad met ijswater. ,,Dat is wat levensreddend is”, aldus Hopman.
Protocol
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt volgens Zembla dat het gebruik van een koelbad de effectiefste manier is om een hitteberoerte te behandelen. In de Verenigde Staten gebeurt dat al jaren, maar in Nederland worden die koelbaden niet gebruikt omdat een medisch protocol voor het gebruik van de baden nog steeds niet goedgekeurd is.
Lees ook: Tien mensen onwel door hitte tijdens marathon in Leiden
,,Dat is naar moderne maatstaven eigenlijk niet meer verantwoord”, zegt oud-inspecteur Menso Westouwen van Meeteren in de uitzending. Hopman stelt in de ZEMBLA-uitzending dat door de afwezigheid van koelbaden de afgelopen jaren onnodig slachtoffers zijn gevallen.
Bij een hitteberoerte ontstaat een oververhitting van het lichaam, waarbij de lichaamstemperatuur oploopt tot boven de 40 graden. Hierdoor ontstaat schade aan meerdere organen, waardoor patiënten kunnen overlijden.
,,De hitteberoerte staat in de top-3 van doodsoorzaken van overlijden tijdens het sporten en van overlijden tijdens trainingen van militairen”, aldus professor Douglas Casa van de Universiteit van Connecticut, specialist in de behandeling van hitteberoertes.
Ondergedompeld in koud water
In de Verenigde Staten worden al jaren koelbaden gebruikt voor de behandeling van hitteberoertes bij hardloopevenementen. ,,Ik heb 294 hitteberoertes behandeld en ze hebben het allemaal overleefd”, zegt professor Casa tegemn Zembla.
,,Tijdens de Road Race in Massachusetts hebben ze de afgelopen jaren 400 hitteberoertes van hardlopers meegemaakt. Al die mensen die een hitteberoerte hadden en ondergedompeld zijn in koud water hebben het overleefd.”
Woud van zorgverleners
Sinds zijn zoon in 2014 omkwam bij de Dam tot Damloop strijdt Joost Fonville ervoor dat bij Nederlandse hardloopevenementen koelbaden worden geplaatst. Vorig jaar namen op zijn initiatief tien lopers van de Dam tot Damloop deel aan een experiment met een temperatuurcapsule in tijdens de wedstrijd.
‘Oververhitting is echt een sluipmoordenaar’, zegt Fonville. Er is zelfs een werkgroep opgericht die zich hiermee bezighoudt. Ook professor Hopman, hardloop organisator Le Champion en het Rode Kruis zitten in die werkgroep. Tot nu toe zonder resultaat. Tot haar frustratie is het nu al twee jaar wachten op goedkeuring van een medisch protocol voor het gebruik van de baden.
Maria Hopman: ,,Ik vind dat je als organisatie verplicht bent om te zorgen dat je de zorg voor je deelnemers op orde hebt en daar hoort zo’n koelbad bij. (…) Toen wij met al die clubs dit gingen opstarten kwam ik erachter dat een woud van zorgverleners hierover gaat. Maar ik ben er nog steeds niet achter wie er nou echt over gaat.”
Risico te groot
Zowel in 2014 als in 2017 vielen er dodelijke slachtoffers door hitteberoertes bij de Dam tot Damloop. ,,Ik vind dat deze organisatie een heel groot risico genomen heeft door in 2017 en 2018 die race weer te organiseren en te faciliteren zonder dat er sprake is geweest van goede opvang. Dit probleem had zich kunnen herhalen”, zegt Jan Klein, emeritus-hoogleraar veiligheid in de zorg.
,,Ik kan me de frustratie van ouders in dit verband wel voorstellen”, reageert directeur Ron van der Jagt, directeur van organisator Le Champion. ,,Het kan niet zo zijn dat we wachten met een adequate aanpak tot er iets verschrikkelijks gebeurt. Dat is nooit de bedoeling.”
Op de vraag of hij dit jaar de Dam tot Damloop laat doorgaan als het weer vergelijkbaar is met de omstandigheden in 2014 en 2016 antwoordt hij tegen Zembla: ,,Dan gaan we ons ernstig beraden. Daarvoor is het risico te groot. Elk geval is er één te veel.”
