Een bewerkt stuk hout vormt het bewijs dat voor het jaar duizend al mensen woonden in het gebied. Tijdens opgravingen ontdekten archeologen het historische gebruiksvoorwerp. Onderzoekers stelden de datering vast. Scherven geven aan dat er in de IJzertijd ook al mensen hun potje kookten in Kreekrijk. Stadsarcheoloog Piet Kleij, in dienst bij de gemeenten Zaanstad, Wormerland en Oostzaan, kijkt er niet van op. Assendelft is het oudste dorp van de streek.

Vanuit de duinen trokken mensen naar de Zaanstreek en vestigden zich daar. Ze moesten wel. Het duingebied, waar ze droge en stevige grond vonden, raakte overvol. Om te overleven zocht een deel van de groep een nieuw woongebied. ,,Het waren de eigenwijze types, de tegendraadse karakters en bannelingen die naar het oosten trokken’’, zegt Kleij. De gemeenteambtenaar vertelt dat het niet makkelijk was om een bestaan op te bouwen in de Zaanstreek. Het veen zakt, waardoor gebouwen makkelijk instorten. Om niet te spreken over de problemen die het vocht met zich meebracht. ,,Het water zorgde niet alleen voor natte voeten, maar ook voor schimmel.’’ Niet voor niets kozen de slimste en sterkste mensen, zij die goed in de groep lagen, ervoor in het duingebied te blijven wonen.

Nog steeds bestaat volgens Kleij de behoefte van mensen om zich in het duingebied te vestigen. ,,Welvarende Zaankanters verhuizen vaak naar Castricum of Bergen.’’ Kreekrijk moet de rijkere inwoners in de gemeente houden. De wijk wordt ruimer opgezet dan Saendelft. Daarnaast zijn de huizen groter en duurder dan gemiddeld in de Zaanstreek.

Typisch is dat de wijk niet op veen, maar op kleigrond staat. Het gaat om zeeklei, die in de prehistorie aanspoelde.Op deze laag zeeklei groeide, in het gebied dat nu Assendelft, Krommenie en Westzaan is, een ongeveer drie meter hoge veenbult. Vanaf deze bult stroomde regenwater via kleine kreken weg. Oeverwallen ontstonden. De eerste woonhuizen stonden op deze hoge plekken. Restanten daarvan zijn moeilijk te ontdekken. Tijdens de ruilverkaveling in de jaren tachtig verdwenen veel bodemschatten. Grond werd egaal gemaakt, zodat boeren makkelijker met grote machines hun terrein konden bewerken. Eén stuk grond bleef in oude staat bewaard. Die grond ligt aan de Noorderweg in Assendelft, een zijweg van de Communicatieweg West. Hier glooit het landschap. Precies zoals de natuur het in de prehistorie heeft gevormd. Zelfs de in de jaren zeventig aangelegde Noorderweg hobbelt. Nee, dat komt niet door snelheidsbeperkingen die de gemeente heeft aangelegd. Het zijn inmiddels droge kreken en oeverwallen die het reliëf veroorzaakten.

Kleij laat zien dat links en rechts van de weg de grond alles behalve vlak is. ,,Dit is uniek in de Zaanstreek, misschien zelfs wel uniek voor Noord-Holland.’’ Twee jaar geleden riep de gemeente het landschap uit tot monument. ,,Eindelijk erkennen we de waarde.’’ Wat Kleij betreft boffen de toekomstige bewoners van Kreekrijk. Ze wonen aan de rand van een zeldzaam gebied, het enige stukje prehistorisch landschap van de Zaanstreek..

In de nieuwe wijk komen straks verwijzingen naar het kreekrijke verleden. Het zit ’m niet alleen in de naam. Midden in de wijk wordt ook wordt een kreekrug nagebouwd. Een nieuwbouwwijk met respect voor het verleden. Het stemt de stadsarcheoloog tevreden.