De geschiedenis van de Bartelsluis, die op de foto verscholen ligt tussen de bomen, gaat terug naar 27 september 1634 toen de regenten van Wormer toestemming kregen om dijken aan te leggen rond de Engewormer. Om de polder open te houden voor transport van goederen werd in 1638 in de Enge Wormerringsloot een houten schutsluis naar de Zaan aangelegd.

Hout heeft de neiging om te rotten, zeker in een sluis met wisselende waterstanden. In 1733 was de houten sluis in zo’n slechte staat dat besloten werd een nieuwe, stenen sluis te bouwen. Dat had nog een staartje: burgemeester Simon Appel kreeg het voor elkaar om het waterpeil zes centimeter lager te houden dan in het bestek aangegeven. Dit tot ergenis van fabrikanten en kooplui die gebaat zijn bij onbelemmerd transport.

Bij de opening van de sluis in 1734 werd een gedenksteen ingemetseld. De tekst, waarin Appel zichzelf uitbundig liet prijzen om het lage waterpeil, zorgde voor nogal wat kijkers. Die kwamen in het naastgelegen Veerhuis van de heer Bartel voor een versnapering. Zo werd de sluis al gauw ’Bartelsluis’ genoemd.

De sluis werd aanvankelijk veel gebruikt door beschuithandelaren om met hun waar van en naar Amsterdam te komen. Later werd het een belangrijke aanvoerroute voor papierfabriek Van Gelder. De sluis werd in de jaren zestig gedempt. Nu is het een gemeentelijk monument.

zaa_lucht.pdf