,,Wat mij betreft, is het ontrafeld en kan het dossier worden gesloten. Ans van Dijk heeft het gedaan. Wij hebben heel veel stukjes van de puzzel gevonden. Alle kopgelden die verraadster Ans van Dijk bijvoorbeeld kreeg, heeft ze opgeëist. Behalve die van de familie Frank, want toen was ze naar Den Haag gevlucht omdat het verzet een contract had uitgeschreven om haar te executeren.’’

Onderduikers

Kremers vader verstopte twaalf onderduikers in een kantoorpand aan de Amsterdamse Westermarkt waar hij huismeester was. Terwijl het er ook stikte van de Duitsers. Vader verzorgde eten voor onderduikers in de buurt en als klap op de vuurpijl hoorde hij collaborateur Ans van Dijk aan de telefoon adressen doorgeven van onderduikers. Ook dat van de familie Frank.

Purmerender Gerard Kremer (75) beschrijft het allemaal in zijn boek ’De achtertuin van het Achterhuis’. Daarin - zo zegt hij - wordt het verraad van Anne Frank ontrafeld. ,,Het dossier van Anne Frank kan dicht.’’

Boy

Kremer is vernoemd naar zijn vader Gerard. Zijn vader noemde zijn zoon in de oorlog ’Boy’ om zo de Duitsers waar hij kantoorpand Huize Labor (hoek Keizersgracht-Westermarkt) voor beheerde te pesten. Vader Gerard was een verzetsheld die er - zoals meer verzetslieden - na de oorlog het zwijgen toe deed. ,,Vader was een gesloten type’’, zegt Gerard. De afgelopen twintig jaar onderzocht hij het leven van zijn vader in de oorlogsjaren. Hij schreef er een meeslepend boek over waarvan de eerste druk al is uitverkocht.

Reikwijdte

Gerard junior zwierf als chef kok de aardbol over. Van China tot Cuba en Canada. Hij had wel iets over de belevenissen van zijn vader in de oorlog gehoord, maar begon pas later de reikwijdte van de verhalen te bevatten.

Van oorsprong was Gerard sr diamantslijper, met veel joodse vrienden. Met het uitbreken van de oorlog was het afgelopen met de diamanthandel. Gerard werd in 1941 huismeester in een pand van de Duitse familie Würdeman. Daar waren kantoren, een koffiebranderij en een stokerij in de kelder. Op de derde en vierde etage werd een kantoor van de Wehrmacht gevestigd. ,,Allerlei spullen die werden gestolen in Nederland werden hiervandaan verscheept. Van medische instrumenten tot voedingsmiddelen en later zelfs goud. Op de zesde etage woonden we zelf’’, zegt Gerard jr die er is geboren.

Onderduikers

Ook al zaten er veel Duitsers in het pand, er werden ook twaalf onderduikers ondergebracht. Achter de trap, achter schotten en op de vierde verdieping. Als de Duitsers de kantoren ’s avonds hadden verlaten, konden de onderduikers vrij rondlopen.

Intussen sneden Gerard en zijn vrouw Bep plakjes boter van door de Wehrmacht in beslag genomen partijen af. Eieren werden leeggeblazen en kaas werd uitgehold, er werden meel en bonen achterovergedrukt. Zo schraapten ze voedsel bij elkaar voor onderduikers. ‘De kruidenier van de Westermarkt’, zo werd Gerard genoemd.

Moeder hing na het wassen een rode jurk aan de waslijn als sein aan andere verzetslieden dat er voedsel kon worden gehaald. Dokter Lam distribueerde het eten in de buurt. ,,Dat er onderduikers zaten, was een publiek geheim, een stuk of honderd zo werd gedacht.’’

Behalve de Wehrmacht zaten er ook NSB’ers in het pand. En de - later bekend geworden - jodenverraadster Ans van Dijk kwam er over de vloer. Bij Gerard was ze onder die naam bekend als hoedenverkoopster, maar bij de Duitsers noemde ze zich plots Ans de Jong. Zij heeft 200 joden verraden waarvan er 133 stierven. Ans van Dijk werd na de oorlog wegens verraad ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.

Vader Gerard hoorde Ans van Dijk telefoneren. De Duitsers hadden een van de weinige telefoonlijnen. Hij hoorde hoe ze aan Piet Schaap van de Sicherheitsdienst adressen van onderduikers doorgaf. Ook een adres waar ze twee meisjes ruzie hoorde maken. Nazaat Gerard junior vermoedt dat dat Anne Frank en haar zus Margot waren.

Gemarteld

Twee dagen na het telefoontje werden onderduikers opgepakt. Ook vader Gerard werd van huis gehaald samen met meer verzetslieden. Hij werd gruwelijk gemarteld in het hoofdkantoor van de Gestapo in de Euterpestraat en later naar de gevangenis aan de Weteringschans gebracht. Gerard kwam op een executielijst terecht, maar ontsnapte wonderbaarlijk aan de dood.

Inmiddels woonde er namelijk een Duitse kolonel met vrouw en kind op de vijfde etage in het pand aan de Westermarkt.

Kleine Gerard raakte bevriend met het Duitse jongetje en de vrouwen hadden ook contact.

Door tussenkomst van de kolonel werd vader Gerard op 22 oktober van de executielijst afgehaald. Op 24 oktober 1944 werden 29 gevangenen van de Weteringschans geëxecuteerd op de Apollolaan.

Dansles

De kleine Gerard had er geen besef van dat zijn vader bijna voor het vuurpeloton had gestaan. Dat kwam later. ,,Toen ik als jongeman naar dansles ging, moest ik van mijn vader altijd langs het monument voor de gesneuvelde verzetslieden fietsen en daar een bloemetje leggen’’, zegt Gerard en hij schiet vol als de herinnering hem te veel wordt.

Cold caseteam

Het verraad door Ans van Dijk is al eerder geclaimd door journalist Sytze van der Zee.

De onderzoekers van het cold case team dat onderzoek doet naar het verraad van Anne Frank, wil niet direct reageren op de onthulling die Kremer claimt. ,,De persoon Ans van Dijk is ons bekend, maar we zitten nog midden in het onderzoek en doen verder geen mededelingen’’, zegt Pieter van Twisk van het cold caseteam.

Persoonlijk perspectief

De Anne Frankstichting reageert lauw. Er kwam zelfs niemand op de boekpresentatie terwijl die op loopafstand in de Westerkerk was. Annemarie Bekker reageert: ,,Gerard Kremer doet vanuit een persoonlijk perspectief zijn verhaal in zijn boek ’De achtertuin van het Achterhuis’. Hij vertelt over het verzetswerk van zijn ouders aan de Westermarkt 2.’’

Voor de uitspraak dat Ans van Dijk Anne Frank zou hebben verraden, wordt volgens haar geen bewijs geleverd. ,,Historisch onderzoek ontbreekt. We beschouwen het boek van Gerard Kremer als een eerbetoon aan zijn ouders, gebaseerd op wat hij zich herinnert en heeft horen zeggen. De Anne Frank Stichting heeft in 2016 onderzoek gedaan naar de arrestatie van de familie Frank en de andere vier onderduikers in het Achterhuis. Ans van Dijk is in dit onderzoek als mogelijke verraadster meegenomen. Wij hebben voor deze theorie geen bewijs kunnen vinden, evenmin voor andere verraadtheorieën.’’