John: ,,Volgens de statistieken komt tien procent van de uitgezonden militairen terug met PTSS en twee tot drie procent heeft chronische PTSS. Ik denk dat heel veel mensen niet in die statistieken voorkomen, omdat ze er niet mee te koop lopen in een machocultuur van defensie. Rond 2000, na Irak, is defensie meer aandacht aan PTSS gaan geven en ten tijde van Afghanistan werden nog meer stappen in gezet.’’

John diende in 1981 zes maanden in Libanon. De eerste blauwhelmenmissie sinds de jaren vijftig. ,,Vanaf het moment dat ik terugkwam, zeiden mijn moeder, zussen en vrienden dat ik helemaal was veranderd. Je voelt en ziet dat zelf niet. ’’

Black out

Na een beschieting van 24 uur kreeg hij een black out en belandde in een militair hospitaal. ,,Daar lag ik drie dagen. Niemand heeft me kunnen vertellen wat er precies was gebeurd. Toen ik op Schiphol landde, voelde ik me heel onveilig, want ik werd ongewapend gedropt. Je moest in de slaapzak altijd je wapen langs je hebben liggen en ineens heb je niks meer.’’ Hij overleefde. ,,Als je jong bent heb je meer energie dus kon ik overleven met PTSS. Van chronisch slaaptekort krijg je pas last als je ouder wordt.’’

In de periode 2003 tot 2011 doorliep hij trajecten om de PTSS aan te pakken, onder meer in een psychotraumacentrum. ,,Ik had me aangeleerd om zo min mogelijk prikkels te krijgen, ging steeds minder doen en gaf alles op. Ik liet mijn bedrijf naar de knoppen gaan en leefde met de lamellen dicht.’’

Dubbel alert

Vriendin Miranda was zijn grote redding. ,,Die woonde in de buurt en vroeg me eens ’s avonds een rondje met de hond te gaan wandelen. Daar bedankte ik voor want dat kostte me te veel energie. Zeker als het donker is want dan moet ik dubbel alert zijn.’’ Miranda hield aan. Hij ging mee en ze hoorde zijn verhaal. ,,Zij heeft me geleerd om die prikkels waar ik last van had juist meer op te zoeken. Zoals je een spier kunt trainen kun je ook je psyche trainen om steeds sterker te worden. Dat jasje dat de TU nu ontwikkelt, kan ook een soort Miranda zijn voor PTSSers. een trainingsinstrument om angsten aan te gaan waardoor je de volgende keer beter bent voorbereid.’’

Robert heeft buddyhond Runo als zijn ’jasje’. Hij diende tien jaar bij de luchtmobiele brigade en was in 1994 en 1995 in Srebrenica. Hij maakte een schietincident mee waar hij niet over wil praten. De stress knalde er in 2002 uit toen zijn zoontje was geboren. ,

Gruwelijk signaal

,Die huilde heel veel en op een gegeven moment kreeg ik een herbeleving met hem in mijn armen en stond op het punt om hem iets aan te doen. Gelukkig was mijn vrouw erbij die kon ingrijpen.’’ Een gruwelijk signaal dat het goed mis was met Robert. Hij bezocht psychiaters en psychologen, maar niets hielp. ,,In 2008 was ik op zoek