Het is gemaakt van zijde, de stof is geweven in damast. Vol kreukels en vouwen, de japon lag eeuwenlang in een kist op de bodem van de Waddenzee voor de kust van Texel.

,,Strijken?” Textielrestaurator Emmy de Groot van de Universiteit van Amsterdam kijkt giftig. ,,Dat is uit den boze. Strijken zou de vezels onmiddellijk onherstelbaar beschadigen. Voorlopig wordt de japon getoond in de staat waarin hij is gevonden. Later kijken we of hij op de een of andere manier gladder kan worden gemaakt.”

Monumentenwet

Dankzij Gerrt-Jan Betsema en andere ervaren leden van Duikclub Texel is de provincie Noord-Holland een schat rijker. De vondst van Europese allure valt volgens de Monumentenwet de provincie toe. En dus mocht gedeputeerde Jack van der Hoek donderdagmiddag de spectaculaire vondst van kledingstukken en gebruiksvoorwerpen onthullen.

Hoe weinig vier eeuwen kunnen doen! Ja, ietwat kreukelig. En andere kleuren. Nu oranje, groen, bruin, rood, geel en zwart. Bij het naaien, in de Gouden Eeuw, zal dat één kleur zijn geweest. Welke? Dat wordt onderzocht, net als zoveel. Emmy de Groot: ,,De kleurstoffen zullen hebben gereageerd op de omstandigheden waaronder de japon al die eeuwen in een kist onder het zand en in het water heeft gelegen.”

Dame uit hogere kring

De japon was van een dame uit hogere kring. ,,Dat zie je aan het ruime gebruik van zijde en aan het model. We hebben geen zilver- of gouddraad ontdekt. Wel in andere textieldelen uit de vondst. Mogelijk was hij dus bedoeld voor dagelijks gebruik.”

Compleet en in relatief goede staat - maar je ziet wat gaten en scheuren. Beschadigingen? De Groot: ,,De japon is gedragen, denken we. Andere gevonden kledingstukken zijn niet beschadigd. Zo op het oog is alle kleding van dezelfde maat. Waarschijnlijk was alles voor of van dezelfde vrouw. Van een vrij fors postuur.”

Schilderijen

Nóg een stap dichterbij. Het lijfje van de japon heeft een – zoals dat heet – aangerimpelde wijde rok die openvalt aan de voorzijde. Ook heeft het lijfje ingezette mouwen, met losvallende overmouwen en mouwkappen. De hals heeft een opstaande kraag. Kortom, het model lijkt sterk op kleding op schilderijen uit de vroege zeventiende eeuw.

Het ‘Palmhoutwrak’ – de duikers verzonnen de naam – was vermoedelijk een driemaster handelsschip. Middelgroot tot groot, goed bewapend. De restanten zijn volgens onderwaterarcheoloog Arent Vos van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ‘zeer goed’ bewaard gebleven. Een flink deel van het schip zakte snel in de zandige bodem. De lading bestond onder meer uit stammen tropisch hout. In scheepkisten zat waarschijnlijk wierook. Monsters hiervan bevatten mastiek, afkomstig van het Griekse eiland. Deze harssoort werd gebruikt voor wierook, verf en vernis. Ook zijn tabak en anijszaad gevonden.