,,Het is mijn droom dat De Marsen een plek is en blijft die belangrijk is voor onze samenleving'', zegt Graef. ,,Een plek waar we een stuk dichter bij elkaar komen: natuur, dier, mens in gelijkwaardigheid.'' De wens om meer te doen op de grond in het Twiske, zoals bijvoorbeeld een moestuin aanleggen waarin mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt werkervaring kunnen opdoen, die een seizoen lang groente biedt aan oogstaandeelhouders, strookt niet met de regels. De overheid wil de boerderij wel terwille zijn, maar dat kost tijd.

,,Ik hoop dat we die tijd krijgen. Wij zijn geen commerciële bedreiging voor dit natuurgebied: wij verdienen er amper iets mee. Toch willen we het verhaal van De Marsen blijven vertellen. Ik hoop ook dat de samenleving het belangrijk vindt dat De Marsen bestaat.''

Drukte

Op de boerderij is het een drukte van belang. Er is volop werk voor de vijftien zorgcliënten, onder meer op de moestuin waarin groente wordt gekweekt. Ze werken als hulpboer in de verzorging van de koeien, varkens, paarden, ezels en kippen, ook doen ze ervaring op in de boerderijwinkel waar de groenten, eieren en vlees worden verkocht. Alles biologisch dynamisch.Bezoekers rijden deze ochtend af en aan om iets te kopen, rond te kijken of een praatje te maken. Ouders laten hun kinderen zien hoe aardappelen ontstaan en waar een ei en de ham vandaan komen. De in het Duitse Rosenheim geboren Benno Graef trok door zijn studie cultuurwetenschap en interculturele communicatie naar Noorwegen. Hij belandde op het biologisch-dynamische bedrijf van Trygve Sund uit Hamar. ,,Mij trof de bijzondere sfeer. Die beschrijf ik als verliefd worden. Dit is de liefde die mij nog steeds drijft: de combinatie van biologisch-dynamische landbouw en zorg.''

Liefde

,,Het sprak me zo aan dat ik de studie ben gestopt. Ik begon als assistent boer en nam later de boerderij over. Ik ben oorspronkelijk geen boer, maar ik heb van Sund enorm veel geleerd. Hij is mijn mentor en grote inspirator. Door hem ontvlamde de liefde voor de gezonde landbouw.''

Graef verliet Noorwegen. Hij wilde een aanvullende opleiding doen. Bovendien was zijn vrouw Marije zwanger van hun derde kind. ,,Ze had heimwee.'' Boer Benno had Marije Prins uit Anna Paulowna op de boerderij in Noorwegen leren kennen.

Toen het gezin Graef in 2011 naar Nederland verhuisde, kon Benno aan de slag bij het projectbureau voor landbouw en zorg van Wouter Joop. Joop was destijds betrokken bij zorgboerderij Balder, de voorloper van De Marsen, die in 2013 de deuren sloot.

Boeiend

Het recreatieschap Twiske vroeg Joop of hij een andere zorginstelling kende die de boerderij wilde voortzetten. ,,Ik adviseerde er een bedrijf van te maken'', zegt Joop. En dat gebeurde.

Joop en Graef waagden samen de stap in 2013. Benno verhuisde met zijn gezin naar het huis op De Marsen. ,,Ik vind het boeiend om mensen met een gebrek te helpen zich te ontwikkelen. Ik zie de boerderij als instrument om te helen. Als je in verbinding komt met iets oorsponkelijks in jezelf dan heeft dat een genezend effect.''

,,Een van de grootste uitdagingen van onze tijd, of je nu een beperking hebt of niet is het vinden van je identiteit: wie ben je, wie ben ik.''

Lastiger

,,Dat is in deze tijd lastiger dan ooit. Veel beelden in de media en op internet suggereren wat een goed leven is. De mensen die wij hier begeleiden zijn daardoor beïnvloed. Zij en vrijwilligers en stagiairs zeggen dat ze het gevoel hebben dat ze zich op De Marsen met iets authentieks kunnen verbinden.''

Graef knuffelt zijn koeien en varkens. ,,De varkens zijn net hondjes.'' Een paar maanden later gaan ze naar de slachter. ,,Ik weet dat ze het hier goed hebben gehad. Bezoekers kunnen zien dat we respectvol omgaan met de dieren, dat we ze de ruimte geven.'' De bruine koeien zijn van het Brandrode Rund, een oud-Hollands ras. ,,Ik heb hier voor gekozen omdat het een vrij kleine koe is, geschikt voor het veenlandschap omdat hij lichter is en minder belastend voor het land, dan andere koeien.''

Mager

,,Ze eten alles, niet alleen kruiden van het land, ook riet. Het Brandrode Rund heeft in 2010 de Slow Food Prijs gewonnen, omdat het ras de gelegenheid krijgt langzaam en op een gezonde manier te groeien.''Benno Graef fokt op De Marsen een eigen varken: een kruising tussen een Bentheimer varken en een Duitse Pietrain. ,,De Bentheimer is een oerbeest, dat veel kan hebben. De Pietrain is een vleesvarken. We willen varkens die het ruige boerderijleven aankunnen en die ook goed vlees maken. Ze gedijen op voer van granen, kruiden en zaden. Het resultaat is dat ons varken mager vlees geeft met een gunstige verhouding van vetzuren.''

,,Samenwerkingspartner Jamie Olivers Fifteen Catering uit Amsterdam is zeer geïnteresseerd in dit vlees. Hij heeft vijf vleesaandelen gekocht.'' Leerlingen van dit horeca-leerbedrijf lopen ook stage op De Marsen. Het gezin Graef woont in het uitgestrekte natuurgebied, zonder directe buren. ,,Ik vind het hier heerlijk; ik ben een natuurmens. Ik geniet er van dat ik wakker word met prachtige zonsopgangen. Zo'n groot nauwelijks bewoond gebied is heel bijzonder in dit deel van Nederland. Ik voel me er ook verantwoordelijk voor. Ik probeer het zo te creëren dat ook andere mensen er van profiteren.''