Urenlang zaten ze in onzekerheid, de nabestaanden van de volgens demissionair premier Jan Peter Balkenende ’enkele tientallen’ Nederlandse dodelijke slachtoffers van de vliegramp in Tripoli. 61 om precies te zijn, meldde de ANWB woensdagmiddag. Of nee, zeventig, stelde het ministerie van Buitenlandse Zaken gisteren. Er was één overlevende, een Nederlands jongetje van tien jaar, zo werd gesuggereerd. Maar was deze wel Nederlands? En was het wel een jongetje? Op de televisie had de behandelend arts het immers over ’ze’.

Nog steeds heerst er veel onduidelijkheid over de slachtoffers van de vliegramp en volgens deskundigen kan het ook nog wel even duren voordat honderd procent duidelijk is wie precies zijn overleden. Logisch, vindt woordvoerder Francesco Mascini van het ministerie van Buitenlandse Zaken. ,,De druk is groot om snel te vertellen wie wij dénken dat het zijn. Maar zorgvuldigheid gaat voor alles. Dit is een zaak van leven en dood, daar mág je geen fouten mee maken.’’

Dat het ministerie gistermiddag opeens van zeventig Nederlandse doden sprak in plaats van 61 heeft daar alles mee te maken, zegt Mascini. Buitenlandse Zaken is voor haar informatie afhankelijk van zowel de lijsten van Afriqiyah Airways, de douane in Johannesburg en de reisorganisaties Stip en Kras waar een deel van de passagiers mee reisde.

,,Woensdag hadden we alleen nog lijsten van de reisorganisaties en konden we met redelijke zekerheid zeggen dat het om 61 slachtoffers ging. We weten nu dat negen Nederlanders zelf hun reis hadden geboekt.’’

We moeten alles checken en dubbelchecken, stelt Mascini. ,,Wie alleen maar op mijn naam zou afgaan, denkt ook niet dat ik een Nederlander ben. Je kan je daarom echt niet alleen op de passagierslijst baseren. Je moet méér weten.’’

Volgens Afriqiyah Airways speelt ook mee dat de informatie over de passagiers via verschillende kanalen loopt. Zo worden de ticketnummers en de namen van de passagiers door de vliegmaatschappij in de computer opgeslagen. Daarnaast worden ook handmatig lijsten bijgehouden die bij een ramp naast de digitale gegevens worden gelegd om een ’verified passenger list’ (geverifieerde passagierslijst) op te stellen.

In Nederland gebeurt dat ook op deze manier. ,,We wisten daardoor meteen na de ramp precies wie er in het vliegtuig zaten, alleen wisten we de nationaliteiten niet’’, aldus de woordvoerder. ,,Het is de immigratiedienst die dat vervolgens gaat uitzoeken. Het informeren van nabestaanden ligt daarmee nu op regeringsniveau. Wij kunnen het daarom ten overstaande van de nabestaanden niet maken om onze lijsten zomaar toch te publiceren.’’

,,Wanneer je mensen informeert over het verlies van een dierbare, doe je ze veel leed aan. Als je dat doet moet je je informatie echt honderd procent op orde hebben’’, vindt ook een woordvoerder van reisorganisatie Thomas Cook. Zelf heeft de organisatie ook een draaiboek klaarliggen voor het geval dat er ooit iets met haar klanten gebeurt. Deze moest voor het laatst uit de kast worden gehaald tijdens de Tsunami in Azië in 2004. Mogelijke nabestaanden werd toen verteld dat er een kans bestond dat hun dierbare slachtoffer was, maar dat dat absoluut niet met zekerheid was te zeggen. ,,Je kan bij hen nu ook weer niet aankomen met ’geen commentaar’. Je moet ze gerust stellen, maar wel eerlijk blijven. Dat geldt nu weer. Voor hetzelfde geld is een mogelijk slachtoffer helemaal niet op het vliegtuig gestapt.’’