Boink, knal, trek. Het is hard werken om de dikke deur in het slot te krijgen! Je zou denken dat de deur dichtdoen makkelijker gaat dan hem openen. Dat komt misschien door de brede schacht waarin de deur verwerkt zit, maar het is niet te hopen dat de cipiers ook zo’n moeite hadden met het opsluiten van de gevangenen.

We zitten in de bajes. In de bak, de lik, het gevang, de petoet. In de voormalige gevangenis van Hoorn, om precies te zijn. Dit inmiddels modern verbouwde pand op het Oostereiland in de haven van het gezellige stadje heeft een roemruchte geschiedenis. Begonnen als bedelaarshuis werd het van 1828 tot 1886 een zogeheten Huis van Correctie.

Een gevangenis dus, voor lichtgestraften die verplicht werk moesten doen. In de Tweede Wereldoorlog zaten er verzetsleden vast, daarna collaborateurs. Afwisselend dienstdoend als gevangenis en opvang voor (al dan niet uitgeprocedeerde) asielzoekers en nog even als creatieve ruimtes, is het pand na een grondige verbouwing sinds 2012 een hotel.

Gevangenis

Dat het ooit een gevangenis was, is nog duidelijk te zien, zeker in de kamers beneden: de tralies zitten nog voor de ramen, de ruimtes zijn naar huidige maatstaven klein en donker, de deur is, als gezegd, dik en stug.

Maar dat maakt de ervaring levensecht, al is het mensen met claustrofobie aan te raden een van de ruimere kamers boven te nemen. Ook daar knipogen naar het verleden, met ramen die niet verder dan tien centimeter open kunnen vanwege vluchtgevaar.

Omwille van echte beleving kiezen wij voor een kamer beneden. Sterker nog: het is een voormalige isoleercel. Vandaar dus die brede schacht, legt hoteleigenaar Dennis Bruin uit, die samen met zijn vrouw Nina het etablissement als zes jaar runt.

Beneden waren vroeger de ’echte’ cellen, de ruimtes boven waren voor de open inrichting die er zat. Nu zit er naast een hotel ook een bioscoop – de foyer was vroeger een gezamenlijke slaapzaal voor gevangenen - wat kantoren en bedrijven als een horlogemaker en architectenbureau. En alles is natuurlijk veilig gemaakt, met goedgekeurde vluchtroutes in geval van brand.

Luiken dichtgelast

„Het eerste dat mensen vaak doen als ze de gang inlopen is proberen of de luikjes open kunnen”, weet eigenaar Bruin. Daar maak ik me ook schuldig aan. Die luikjes vragen er immers om, gaan ze niet in iedere film open om de gevangenen wat te vragen, of om er eten doorheen te schuiven? Maar goed, nu zitten ze dichtgelast. Logisch ook, want het zou heel vreemd zijn wanneer gasten bij elkaar binnen kunnen gluren.

Een veelgestelde vraag van gasten is of er gezamenlijk gedoucht moet worden. Iedere ruimte heeft echter een halve cel aan doucheruimte. Geslapen wordt er dus in een kamer die even groot is als de cel van vroeger, een halve cel doet dienst als badkamer.

Sleutels

De receptie is omgeven met tralies, via een kleine opening kan er worden betaald. Het ziet er reuze authentiek uit, maar dat is het niet: deze gimmick heeft Bruin zelf laten maken. Hij denkt erover na om het gevangenisaspect nog wat verder uit te diepen. „Vroeger hingen er van die grote ringen aan de sleutels, zoals je ook in films ziet. Dat hebben we losgelaten, omdat ze zo groot waren dat ze onhandig werden. ”

„Nu denk ik erover om de gasten bij het inchecken een stapeltje handdoeken mee te geven, en het personeel in gestreepte outfits te laten lopen.”

Toen Bruin, die ook een lunchroom in het centrum van Hoorn heeft, zes jaar geleden de kans kreeg dit hotel uit te baten, hoefde hij niet lang na te denken. De ligging van het pand was ideaal. Niet alleen woonde hij toen nog in Hoorn, maar ook het uitzicht is prachtig, met het water van de Hoornsche Hop en verderop het Markermeer.

Hij knikt ernaar: „Zeg nou zelf, als je hier als gevangene zat, zat je best op een goede locatie en had je niets te klagen over het panorama, toch?” Zeker als je het ’geluk’ had op de bovenste verdiepingen vast te komen zitten: het zicht op het water is uiterst rustgevend.

Voetstappen

Na middernacht zoeken we onze brits op. In de verte klinken voetstappen. Van een voorbijkomende cipier, zou je denken, maar nee, het zijn laat incheckende gasten. De volgende morgen maakt de eigenaar zelf een ontbijtje klaar, iets dat voor de gevangenen van toen natuurlijk niet gebeurde.

De zon schijnt over het Markermeer. Bruin heeft gelijk: die gevangenen hadden zo’n gek uitzicht nog niet. Maar toch zijn we blij dat wij zelf bepalen wanneer we in- en uitchecken.

Meer gevangenishotels

Hoorn is niet de enige gevangenis die is omgevormd tot hotel. Sterker nog: in heel wat oude bajesgebouwen kan nu worden geslapen door mensen die niet eerst in het beklaagdenbankje hebben gestaan.

Hoorn is niet de enige gevangenis die is omgevormd tot hotel. Sterker nog: in heel wat oude bajesgebouwen kan nu worden geslapen door mensen die niet eerst in het beklaagdenbankje hebben gestaan.

Leeuwarden

Alibi Hostel is de goed gevonden naam van het eerste hostel in de Friese hoofdstad, dat onderdeel is van de Blokhuispoort. Het gebouwencomplex deed tot december 2007 dienst als huis van bewaring en werd halverwege de 19e eeuw gebouwd op de plaats waar rond 1500 al een gevangenis stond. Er zitten ook een cultureel bedrijvencentrum en een café. Er is een slaapzaal voor zeventien personen, met bedden die je met een gordijn kunt afsluiten. Ook zijn er twee- en vierpersoonscellen. Prijzen vanaf 20 euro, alibihostel.nl

Roermond

Het 19e eeuwse Arresthuis in Roermond deed totdat het in 2007 dichtging en grondig werd verbouwd tot een Van der Valk-hotel niet alleen dienst als gevang, maar ook als opvangvoorziening voor bolletjesslikkers. Veel karakteristieke details als oude toilet- en celdeuren zijn bewaard gebleven. Kamers hebben namen als De Advocaat, De Rechter en De Cipier, te boeken vanaf 138 euro per nacht, hetarresthuis.nl

Zwolle

Librije’s hotel, behorend bij het legendarische sterrenrestaurant, in Zwolle líjkt niet meer op de vrouwengevangenis van weleer. Het is er namelijk superluxe, met een privébutler en een Mercedes S-klasse als eigen taxi voor de deur. Ook hier zijn details als tralies voor de ramen en celdeuren bewaard gebleven. Het restaurant is gevestigd op de voormalige binnenplaats van de gevangenis. Kamerprijzen vanaf 295 euro per nacht, librije.com

Almelo

Zeventig jaar lang deed het Huis van Bewaring in Almelo dienst als gevangenis. In 1995 werd het gebouw uit 1928 gesloten, in 2004 werd het gekocht door de huidige eigenaren, die er wonen en het in twee jaar tijd hebben omgetoverd tot kantoorruimtes en hotelsuites. Ook hier is het oude karakter van het Huis van Bewaring intact gebleven. Kamers vanaf 78 euro per nacht, huisvanbewaring.nu

Amsterdam

Aanvankelijk was het in 1921 geopende gebouw langs de Amsterdamse IJ-oever de slaapplaats voor 900 landverhuizers. Emigranten arriveerden in het gebouw ernaast en verbleven een aantal nachten in het Lloyd Hotel voor ze de overtocht maakten. Nadat het in 1935 failliet ging, heeft het dienst gedaan als vluchtelingenopvang, maar ook als huis van bewaring voor volwassenen, later voor minderjarigen. Sinds 2004 is het weer een hotel, met kamers vanaf 85 euro, lloydhotel.com