Bewuste anarchie op Leids 'brugplein'
Het plein heeft een opgefleurd uiterlijk, maar geen naam en ook geen duidelijke verkeersregels. De bewust ontworpen anarchie aan het einde van de Breestraat, waarop ook vijf andere straten uitkomen, zorgt voor een stortvloed aan bijna-ongelukken en vormt een regelrechte bedreiging voor blinden en slechtzienden. ,,Maar het is er wel gezelliger op geworden'', zegt Rianne Peeters, bestuurslid van Platform gehandicapten Leiden.
Dat laatste is zeker waar, door de nieuwe bankjes, klinkertjes en het terras van lunchcafé Anne & Max. Stoepen, verkeerslichten en de stadsklok ontbreken, sinds de nieuwe aankleding in de zomer afkwam. Dus wie vanuit 't Gangetje, Hogewoerd, Korevaarstraat, beide Steenschuurkanten of de Breestraat het plein op rijdt, moet zelf goed uitkijken om voor een veilige doorgang te zorgen. 'Shared space' is de naam die voor deze regelloze chaos is bedacht. Voorzitter Jan Pieters van buurtvereniging Pieters- en Academiewijk kan zich de opmaat naar deze inrichting nog goed herinneren. ,,Laten we vooropstellen; het is een leuk pleintje geworden. De inrichting is geslaagd, in Leiden zijn niet zo veel ontmoetingsplekken.''Over de veiligheid is Pieters iets minder enthousiast. ,,We hadden ook binnen de vereniging twee kampen. Een deel zag het liefst hoge stoepranden en stoplichten om de verkeersstromen te scheiden. Een ruime meerderheid wilde die scheidingen juist niet. Ik vond het een gok, want fietsers zijn sowieso de minst gedisciplineerde weggebruikers en die zouden op de weg worden geconfronteerd met voetgangers en bussen. Aan de andere kant: aan verkeerslichten houden fietsers zich ook niet.''Het vernieuwde, naamloze plein - de officiële plattegrond geeft 'Hogewoerdsebrug' aan - ligt er nu een half jaar. Of het aantal ongevallen er door de anarchie is toegenomen, valt niet te bepalen. ,,Bijna-ongelukken of fietsongelukken zonder letsel, daar zijn wij niet bij'', meldt een politie-woordvoerder. ,,Dus komen ze ook niet in onze statistieken voor.''Ook Rudi Buis van het Verbond van Verzekeraars kent geen getallen over ongevallen op die specifieke plek. ,,We zijn nog bezig met het ontwikkelen van een app die dat wel kan, maar nu nog niet.''Er wordt in ieder geval veel onderzoek gedaan naar de veiligheid van shared space-plekken die overal in het land als paddenstoelen uit de grond schieten. ,,Je ziet ze steeds meer'', bevestigt een medewerker van verkeersadviesbureau Goudappel Coffeng. ,,Meestal met de bedoeling om de verblijfsruimte meer kwaliteit te geven. Verkeersdeelnemers moeten meer rekening met elkaar houden en elkaar in de ogen kijken. Natuurlijk kleven er mitsen en maren aan, zeker in een centrumgebied, en daarom moet een gemeente wel duidelijk voor ogen hebben wat ze ermee wil bereiken.''Leiden ambieert een steeds verkeersluwer en gezelliger centrum. In dat opzicht is de herinrichting van de zeskantige brink te begrijpen. Maar wie zich op een willekeurig moment achter de brede ramen van Anne & Max nestelt om het complete panorama van het plein te overzien, schrikt toch behoorlijk.Wat als eerste opvalt is dat honderden fietsers er door elkaar krioelen en voetgangers dwars oversteken, waarbij de brutaalsten de wereld hebben. Hand- en terugtrapremmen blijven niet onberoerd, maar echt gevaarlijk oogt de kakofonie aan tweewielers niet. Dat is pas het geval als auto's ten tonele verschijnen en de Steenschuur op willen rijden. Die gracht is namelijk sinds kort afgesloten voor gemotoriseerd verkeer, maar dat verbod wordt pas op het allerlaatst aangegeven. Waardoor geschrokken automobilisten plotseling op hun rem trappen. De braafste bestuurders zien zich vervolgens genoodzaakt om met een onhandige steekmanouevre en tussen de fietsers door, een andere (terug)weg te kiezen. Maar meer dan de helft van de auto's, eenmaal van de eerste schrik bekomen, rijdt toch gewoon de Steenschuur op. Als verzachtende omstandigheid voor de overtreders geldt dat navigatiesystemen ook nog niet op de nieuwe situatie zijn ingesteld.Ongevallen komen er niet van, al is de bestuurder van een blauwe Audi met Luxemburgse kentekenplaten er dusdanig van in de war dat hij uiteindelijk maar plompverloren de Breestraat op rijdt.,,Het is inderdaad een onzekere, onoverzichtelijke verkeerssituatie'', zegt Peeters, die namens de Leidse gehandicapten spreekt. ,,Voor blinden en slechtzienden is het héél complex. Ze moeten bij het oversteken maar hopen dat ze worden gezien. We zijn er nog niet heel negatief over want we zitten nog in een periode van gewenning en we geven het nog het voordeel van de twijfel. Maar onze keuze zou het niet zijn geweest om het zo in te richten.''Sander van Bentem, eigenaar van Anne & Max, had ook zijn twijfels toen het pleinontwerp bekend werd. Maar nu vindt hij het de beste oplossing. ,,Doordat het een gelijkwaardig kruispunt is, kijkt iedereen veel beter uit. In de zomer zorgt mijn terras daarnaast ook voor meer duidelijkheid bij voetgangers.''De gemeente sluit niet uit dat het plein misschien nog een paaltje of zebrapad krijgt, of een verwijsbord ter verduidelijking. Vooralsnog blijft de situatie echter zoals het nu is. ,,We houden het in de gaten'', meldt een woordvoerster. ,,Niemand heeft voorrang en dat is de bedoeling. Nu moet iedereen rekening houden met de ander.''