Sommige vestigingen zullen overleven als showroom en afhaalpunt voor internetverkopen. ,,Maar de markt wordt verdeeld tussen internetverkopers, het grootwinkelbedrijf en plaatselijke helden.’’

Maar niet iedere kleine winkelier is zo’n lokale held, zegt  Mulder. ,,Voor de crisis zijn veel mensen een winkeltje begonnen. Dat zijn niet allemaal echte ondernemers.’’

Het middensegment dat het niet moet hebben van kwaliteit of lage prijzen, blijft onder druk, stelt de ING-econoom. ,,Heel veel artikelen worden alleen nog maar als aanbieding verkocht.’’

De consument geeft nog steeds niet veel geld uit. We sparen meer en lossen onze schulden beetje bij beetje af. En het geld dat overblijft, wordt anders besteed. Onder meer doordat er meer eenpersoonshuishoudens zijn. Die zijn in verhouding meer geld kwijt aan wonen. Econoom Cor Molenaar: ,,De jaren negentig stonden juist in het teken van de tweeverdieners, met extra koopkracht.’’

Goedkoop

Het resultaat is dat consumenten voor goedkope formules als Lidl en Zara kiezen, ten koste van de winkel op de hoek. Of ze bestellen via internet.

Molenaar haalt een nieuw onderzoek uit Oost-Nederland aan. Daar heeft nog maar zeventien procent van de mensen nog nooit iets via internet gekocht, tegen 42 procent vijf jaar geleden.

Uit dat onderzoek blijkt ook dat vooral in dorpen de kaalslag groot is. Molenaar: ,,In plaatsen met vijf- tot tienduizend inwoners blijft alleen de supermarkt over.’’ In de Randstad is het beeld vergelijkbaar. ,,Voor kernen met tien- tot veertigduizend inwoners moet de grootste klap nog komen. Zelfstandige winkeliers houden het nog vol omdat ze op hun vermogen interen of een eigen pand hebben.’’

Heilloos

Gemeenten proberen consumenten bij elkaar weg te lokken. Een verdeling van armoede, vindt Molenaar, en dus een heilloze weg. ,,De klant bepaalt de toekomst. Die kiest niet alleen voor internet vanwege de prijs, maar ook vanwege het gemak, de voortdurende beschikbaarheid, het assortiment. De klant verandert, maar de detailhandel verandert niet mee.’’

Laurens Sloot, professor retail marketing in Groningen, denkt dat ook een daling van de huren winkeliers zal helpen. ,,De leegstand is snel opgelopen van vijf naar negen procent. Dat moet tot lagere huren leiden. Dan komen we weer uit op een gezonde leegstand van zes procent. Dat hebben we in de VS ook gezien. Hier gaat het helaas veel te langzaam.’’

Maar ook dan delft een deel van de winkeliers alsnog het onderspit , weet Sloot. Lichtpuntje, zegt hij: ,,Winkels die ook een webshop beginnen, zien hun online omzet harder stijgen dan die van pure internetverkopers. Oude klanten komen weer terug.’’