Motorsloep ’De Plomp’ is nog maar net vertrokken vanaf de werkschuur van Staatsbosbeheer in Zuiderwoude als boswachter Elise Ruigrok haar liefde voor weidevogels openbaart. ,,Hoor je ze? De grutto, die roept zijn eigen naam. Prachtig het geluid van die vogels.’’

Met een verrekijker tuurt ze over de graslanden tussen de Kerk Ae en de Aandammergouw. ,,Het bestaat deels uit trilveen’’, vertelt Ruigrok. ,,Slappe, drassige grond die je niet veel tegenkomt in dit deel van Nederland. De lage begroeiing maakt de stukjes die we nog hebben tot ideaal broedgebied voor weidevogels. De vogels mogen niet worden gestoord en daarom mogen mensen het land niet op. Vanaf de boot zijn ze met een verrekijker goed te observeren, maar speciaal voor deelnemers van excursies zijn ook enkele paadjes aangelegd. Daar zet ik soms een telescoop neer om de vogels te kunnen bewonderen.’’

Het geoefende oog van de boswachter zelf heeft nauwelijks nog een hulpmiddel nodig om de verschillende soorten vogels te ontwaren. Ze spot het ene na het andere opvliegende exemplaar en benoemt het bovendien: ,,Kijk, daar gaat een kiekendief. Een vrouwtje, die herken je aan de gele kop.’’

Monster

’De Plomp’ nadert het Bozenmeertje, dat grenst aan de Kerk Ae. ,,We hebben geluk met het weer’’, zegt Ruigrok met een mysterieuze glimlach. ,,Het is het diepste water van Waterland. Hoe diep het water is, weet ik niet precies, maar het is zeker tientallen meters. En het is dé plek waar het bij wind en regen enorm kan spoken. Vroeger, toen er nog geen wegen waren en alle transport over water ging, was het de schrik voor bewoners hier. Een dokter uit Broek in Waterland die naar een bevalling in Zuiderwoude moest, zag er als een berg tegenop als hij bij nacht en ontij over het meertje moest.’’

,,Het verhaal gaat dat er een monster leeft in het meer, dat eens in de zo veel tijd een kind wil verzwelgen. Een soort monster van Loch Ness, maar dan in Waterland. Niemand weet of het echt zo is, maar één van de acteurs van Sesamstraat (Rik Hoogendoorn, red.) heeft er een boekje over geschreven.’’

Malheur

Met het pontwachtershuisje van Holysloot in zicht heeft ’De Plomp’ en zijn bemanning al flink wat avontuur achter de kiezen. Door overlevering uit de mond van boswachter Ruigrok, maar ook door malheur met de boot zelf, die vast loopt onder het lage bruggetje bij de Poppendammergouw. Boswachter Ruigrok en een vrijwilliger treden op als verkeersregelaar en brugwachter om het zelf te bedienen ophaalbruggetje met behulp van kettingen omhoog te hijsen. Als schipper Teun Provily, vrijwilliger bij Staatsbosbeheer, de boot voor driekwart onder de brug door heeft gemanoeuvreerd, komt de reling van het vaartuig klem te zitten onder een uitsteeksel van de brugmuur. De boot zit muurvast en kan niet meer voor- of achteruit. Provily trekt, duwt en schudt, maar er komt geen beweging in. Uiteindelijk vindt hij voor in de boot een ijzeren voorwerp dat lijkt op een koevoet, waarmee hij de boot weet los te wrikken. Het oponthoud duurt een minuut of tien, maar het mag de pret niet drukken, zegt de boswachter lachend. ,,Het hoort er allemaal bij.’’

Halverwege de Holysloter Die maakt schipper Provily aanstalten om rechtsomkeer te maken en terug te varen naar de werkschuur in Zuiderwoude. Maar niet nadat de boswachter nog één intrigerende sage heeft verteld over de plaatselijke pontbaas. ,,Daar woonde hij’’, zegt ze, wijzend naar een typisch Waterlands houten huisje. ,,Wie aan de overkant stond en met de pont over wilde, moest aan een bel trekken en dan kwam de pontbaas je halen. Het was een ontzettend mistige dag waarop de pontbaas dacht dat hij de bel hoorde. Maar het weer was zo slecht dat hij twijfelde of hij wel moest gaan varen. Zijn vrouw raadde het hem af en zei: ’Er staat vast niemand. Wie wil er met dit weer nou naar de overkant? Het geluid van de bel, dat zal de wind wel geweest zijn…’ Maar de pontbaas besloot toch te gaan. Of er ook echt iemand aan de overkant stond, komen we misschien nooit te weten. Niemand heeft ooit nog iets van de pontbaas vernomen. Maar het schijnt dat bewoners van Holysloot soms, als het heel slecht weer is, de bel nog horen.’’

Staatsbosbeheer wil groepen en schoolklassen graag laten genieten van Waterland vanaf het water. Een excursie van circa twee uur kost 200 euro per groep, ongeacht de omvang. Speciale wensen en de duur van de excursie zijn bespreekbaar. Voor schoolklassen geldt een speciaal tarief van 50 euro per klas. Belangstellenden kunnen contact opnemen met Elise Ruigrok via e.ruigrok@staatsbosbeheer.nl of 075-6282628.