Op 1 januari krijgen de gemeenten er allerlei zorgtaken bij. Daardoor komen ze veel meer te weten over de problemen die binnen huishoudens spelen. Kennis die ze bovendien gaan delen met allerlei zorgorganisaties. Dat brengt dus de nodige privacy-risico’s met zich mee.

,,Wil je dat allerlei ambtenaren zomaar kunnen lezen dat je borderliner bent? En hoeveel mensen wil je dat er weten dat je vader in de bak zit?’’ Volgens Erik Gerritsen, directeur van Jeugdbescherming Regio Amsterdam, is privacy terecht een hot item. Critici zijn volgens hem ook bang dat gemeenten misbruik gaan maken van de extra kennis die ze straks hebben. ,,Sommige cliëntenorganisaties zeggen: straks gaat een gemeente dreigen om mensen op hun uitkering korten als ze hun kind niet opvoeden zoals de gemeente wil. Die angst lijkt mij trouwens niet reëel. De overheid kan niet zomaar een sanctie uit het ene domein op een heel ander gebied toepassen. Een rechter zal dat nooit pikken."

Als het om privacy gaat, geldt in Nederland de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Die stelt dat privacygevoelige gegevens in principe niet zonder toestemming mogen worden verzameld en uitgewisseld. En daar houdt Zaanstad zich aan, belooft de gemeente. ,,Als een inwoner bij het sociale wijkteam langskomt met een hulpvraag, worden de daarvoor benodigde gegevens altijd in overleg met en met toestemming van de inwoner verzameld. Die gegevens komen in een dossier. De inwoner mag altijd zijn of haar eigen dossier inzien. En als hij of zij vindt dat gegevens niet juist zijn, of ten onrechte in het dossier opgenomen, mag hij of zij dit laten wijzigen.’’

Maar wat gebeurt er vervolgens met dat dossier? Daarin wordt immers het ’hele hebben en houden’ van mensen verzameld, over hun financiën, hun gezondheid en hoe het binnen hun gezin loopt. Het idee is immers om een veel meer gestroomlijnde hulpverlening te ontwikkelen, volgens het motto ’één gezin, één regisseur, één aanpak’. Maar mag dan iedereen zomaar alles weten?

Nee, zegt Zaanstad. De gemeente gaat hiervoor werken met een computersysteem Mens Centraal, dat mede door de VNG is ontwikkeld. ,,Dit bevat allerlei schotten tussen de informatie. Muurtjes die de gegevens goed afschermen", zegt voorlichter Sebastiaan Hoek. Alleen wie toegang heeft tot een bepaald deel van het dossier, kan daarin kijken. Bij een wijkteam is dat alleen de ’regisseur’ - het teamlid dat de zorg voor een bewoner of gezin coördineert. En die kan bovendien alleen de informatie inzien die voor het wijkteam is bestemd.

Andere zorgorganisaties mogen ook alleen ’hun’ deel van de informatie zien. En alleen onder bepaalde omstandigheden. Zaanstad gaat hierover voor 1 januari convenanten sluiten met de organisaties die op Mens Centraal zullen worden aangesloten, zoals de GGD, de thuiszorgorganisaties, Jeugdbescherming enzovoort.

Voorop staat dat toestemming van de betrokkene is vereist. Jeugdbeschermingdirecteur Erik Gerritsen: ,,De ervaring leert dat de grote meerderheid van de mensen die geeft, ze willen geholpen worden. Zo nee, dan mag het soms toch, bijvoorbeeld om een kind te beschermen. Hoe dan ook, moet informatieverstrekking volgens de wet altijd minimaal zijn. ,,En dat kan. Het is niet nodig om te weten waaróm vader in de bak zit, alleen hoe lang hij nog weg is. Je hoeft niet te weten waarom iemand onder psychiatrische behandeling is, alleen of hij een gevaar is voor zijn omgeving. En je kunt cases ook anoniem bespreken."

Ook Oostzaan en Wormerland zijn aangesloten bij Mens Centraal en gaan de komende tijd werken aan protocollen en convenanten. Het denkwerk vindt plaats samen met andere gemeenten in de regio Zaanstreek-Waterland. ,,Maar uiteindelijk stelt iedere gemeente zijn eigen beleid vast’, zegt voorlichter Ramses de Vries.

Lees verder op Dichtbij.nl.