Toch begint de gisteren geopende permanente expositie over verleden, heden en toekomst van de Afsluitdijk met dat belangrijke jaar 1667. Stevin zou de uitvoering van zijn hersenspinsels niet meer meemaken, Lely zag nog nét hoe in 1927 met de bouw van de Afsluitdijk werd begonnen. In mei 1932 werd het laatste gat gedicht. Ruim een jaar later reden de eerste auto’s over die bijzondere dijk, die Nederland al meer dan tachtig jaar beschermt tegen de zee. En nu wordt de dijk opnieuw aangepakt.

Verwoesting

Eerder toonde het Zuiderzeemuseum al de strijd tegen het water en de gevolgen van de verwoesting van overstromingen - zoals in 1916 bij Marken - in de expositie ’Nederland in zeven overstromingen ’en in een realistische ’watersnoodstraat’. Een permanente expositie over de Afsluitdijk stond op het verlanglijstje van het museum en is nu op verzoek van Rijkswaterstaat ook uitgevoerd. Deze expo sluit perfect aan op de wens om structureel meer aandacht te besteden aan de dijk. Rijkswaterstaat is een samenwerkingsverband aangegaan met een aantal watermusea in Nederland, die ieder op eigen wijze het verhaal van de Afsluitdijk vertellen.

Het Buitenmuseum doet dat door een brug te slaan tussen verleden, heden en toekomst van die zo belangrijke dijk. Daarbij kon conservator André Groeneveld putten uit een schier onuitputtelijke bron. Uit het verleden: de beelden van de watersnoodramp op Marken of een vastgelegde toespraak van Wilhelmina bij het besluit de dijk aan te leggen. Maar ook de verrichtingen van de hoofdredacteur van ’Het Geïllustreerde Leven’, die met een fotograaf in een bootje stapte en zeker voor die tijd verrassend snel de ramp van 1916 vastlegde. Er wordt zelfs een film getoond waarop de gevolgen van de dijkdoorbraak te zien zijn. ,,We wilden geen ’platte’ expo, met alleen foto’s. We wilden in beeld brengen hoe het toen was.’’

Dat geldt ook voor de enorme klus, toen het werk eenmaal van start ging in 1927 na zoveel jaren van voorbereiding. Voorafgaand aan de bouw van de Afsluitdijk werd een dijk aangelegd tussen het eiland Wieringen en het vaste land. Men wilde zo ervaring opdoen met een vergelijkbare ondergrond en verraderlijke stromingen. De dijkaanleg werd een enorm project: bij het overlijden van Lely in 1929 was nog maar zes kilometer Afsluitdijk gereed.

Kunstenaar

Het museum had zelf tekeningen in depot van kunstenaar Johan van Mastenbroek, die op verzoek destijds gedetailleerd de werkzaamheden aan de dijk vastlegde. Ook te zien is een slideshow van dia’s van opzichter Verkerk, die het werk begeleidde en in het hele land lezingen hield. Een maquette uit de jaren dertig is afkomstig van het museum Nieuw Land in Lelystad. Verder beelden van de zestig heftorens, die inmiddels gerenoveerd zijn en van Icoon Afsluitdijk, het lichtproject van kunstenaar Daan Roosegaarde.

En dan de toekomst. In de expositieruimte is een wand ingeruimd die wordt aangepast als het werk, nu nog schetsmatig weergegeven, vordert. Want het klimaat verandert en noopt Rijkswaterstaat de Afsluitdijk na meer dan tachtig jaar te versterken. Bij Kornwerderzand komt een vismigratierivier, zodat de vissen van zout naar zoet kunnen zwemmen. En er komt een enorm gemaal om meer water in één keer te spuien uit het IJsselmeer, met pompen bij Den Oever. Het werk start volgend jaar. De strijd tegen het water stopt nooit.