Dat concluderen politie, de gemeente en het openbaar ministerie (OM) bij de presentatie van de hoofdstedelijke veiligheidscijfers. Daaruit bleek dat er vorig jaar zestien doden vielen door geweld in de stad, in zes gevallen was het een afrekening in het criminele circuit. In 2014 waren nog 25 gewelddoden te betreuren.

Zowel hoofdofficier Theo Hofstee van het OM als commissaris politiebaas Pieter-Jaap Aalbersberg wijzen de zware straffen die de afgelopen jaren zijn opgelegd aan als oorzaak. „Die zware straffen hebben echt invloed op de manier waarop men daar in de scene (de onderwereld, red.) over praat”, zegt commissaris Aalbersberg.

Staatsliedenbuurt

Het gaat daarbij volgens de commissaris niet alleen om de levenslange veroordelingen voor de daders van de schietpartij in de Staatsliedenbuurt in 2012. „Het zijn niet alleen die veroordelingen maar ook de straffen voor wapenhandel, en daar zijn we blij mee. We zien dat de rechtbank Amsterdam hier forse straffen voor heeft opgelegd en dat heeft impact. Je weet nooit helemaal wat ze ervan onthouden, maar die straffen maken zeker indruk. Want acht jaar cel is ook voor die groep heel veel.”

In december kregen twee verdachten zeven en acht jaar cel opgelegd, bewezen was dat zij voorbereidende handelingen troffen voor een liquidatie. En ook de hoofdverdachten van de executie in de Staatsliedenbuurt, een belangrijk hoofdstuk in de ’Mocro War’, kregen zeer zware straffen opgelegd waarvan men in louche kringen geschrokken is, bevestigt hoofdofficier Hofstee. „Samen met het verstoren van de sleutelplaatsen en de aanpak van de wapenhandel wordt door die mensen geconcludeerd dat het criminele klimaat in Amsterdam een stuk lastiger is geworden”, aldus de OM-chef.

Wapenhandel

In 2015 kregen de Amsterdamse officieren van justitie veertig veroordelingen rond voor wapenbezit of wapenhandel, waarbij meer dan de helft van deze vonnissen uitkwam op straffen op tussen de drie en de zes jaar gevangenis. „Wij horen terug uit die wereld dat de hoge straffen voor dit soort misdrijven wel degelijk impact hebben. Voor wapenbezit kregen criminelen voorheen een paar maanden, en nu hier en daar zoveel jaar gevangenisstraf, dat maakt echt wel indruk.”

Ook de rechtspraak herkent de trend dat criminelen opkijken van de zware vonnissen. „Het OM heeft de taak om de roep uit de samenleving te formuleren in eisen in strafzaken. Dat zie je vertraagd terug in de zittingszaal”, aldus zegsvrouw Barbara den Uijl. „Rechters staan niet los van de maatschappij. Zij moeten natuurlijk onafhankelijk oordelen, maar als het OM steeds zwaarder eist neemt de rechter dat mee in het oordeel. Dat is een tendens die we nu een aantal jaren zien.”

Een andere reden voor de daling van het aantal liquidaties is de gerichte verstoring waar de politie sinds anderhalf jaar op inzet. In 2015 werd 27 keer een potentieel slachtoffer gewaarschuwd, of vroegtijdig ingegrepen. Aalbersberg denkt dat zijn rechercheurs daarmee evenzoveel liquidaties hebben weten voorkomen in de hoofdstad. Overigens bemerkt hij wel dat de conflicten elders verder worden uitgevochten. „In Noord-Brabant en Limburg stijgen de liquidaties wat, het heeft zich voor een deel verplaatst.”

Straatroven

Ook op andere fronten had Aalbersberg goed nieuws. Zo daalde het aantal straatroven en woninginbraken. Het aantal overvallen steeg licht, recentelijk onder meer op stadsbussen. In reactie daarop kondigde burgemeester Eberhard van der Laan alvast aan dat het aan het einde van dit jaar afgelopen is met de contante betalingen in de bussen van de hoofdstad. Ook zei de burgemeester dat de strijd tegen fietsendieven niet verslapt. Hoewel de politie er weinig capaciteit voor heeft, probeert Van der Laan nu de helers van gestolen fietsen aan te pakken door hun panden via een dwangbevel te laten sluiten. „Zo schuiven we langzaam op van een stad waar mensen aan dingen gewend dreigden te raken, naar een situatie waarin we zeggen: dat is niet normaal, daar moeten we optreden.”