Dat gebeurde ook in november, na de aanslagen in Parijs.

Docent Paul Penders van het Regio College in Zaandam vindt dat iedereen wel wat lessen in burgerschap kan gebruiken. Hij ziet een trend. ,,Politici, zoals Wilders, worden steeds stelliger. Wij vragen van leerlingen genuanceerd te kijken.’’

Zijn collega Hajar Amrani geeft voornamelijk les op het vmbo en in de internationale schakelklas en heeft een islamitische achtergrond. ,,In mijn lessen passeert alles de revue, van racisme tot homofilie.’’

Volgens hen is er geen sprake van gescheiden werelden op hun school, ondanks de diversiteit van de leerlingen: van zestienjarigen tot dertigplussers met autochtone en allochtone achtergronden. Amrani: ,,Leerlingen gaan om met de mensen waarbij ze zich thuis voelen. Dat ligt aan identiteit, humor, muziek... We zien geen groepjes langs een politieke scheidslijn.’’

’Incidentjes’ horen wel bij het onderwijs, geven ze toe. Penders geeft wat voorbeelden. ,,Een wit meisje zat in de klas bij twee Turkse meisjes. Ze vond het vervelend dat zij steeds Turks praatten onderling. Of een witte jongen die in klas seksuele opmerkingen maakte, en twee Turkse meisjes die dat niet fijn vonden. Dan regelen we een gesprekje met de loopbaancoach, klaar.’’

Voor zover bekend zijn er geen leerlingen zover geradicaliseerd dat ze bijvoorbeeld aan de jihad zijn gaan deelnemen. Wel wordt er gewerkt aan een protocol, vertelt De Graaf. ,,Voor het geval dat. Net zoals dat we ook ontruimingsoefeningen bij brand hebben. Je hoopt er niet mee te maken te krijgen, maar als het gebeurt moet je er wel klaar voor zijn. Het gaat ons in het onderwijs vooral om de fase van pre-radicalisering. Hoe kun je voorkomen dat het zover komt dat een kind zijn koffers voor Syrië pakt?’’ Het protocol is inmiddels in het laatste stadium en draait om twee dingen: hoe herken je dat een leerling radicaliseert, en hoe kaart je dat aan - op welk moment en bij wie? ,,Een waterdichte checklist is er niet, maar we vragen docenten wel op te letten.’’

Amrani: ,,Ik had bijvoorbeeld ook een Syrische jongen in mijn klas, die uit Palestina moest vluchten. Hij werd opgevoed met het idee dat de wereld uit twee fronten bestaat. Zie dat maar als school of zorgteam recht te krijgen.’’

Haar oplossing: met leerlingen in gesprek gaan én blijven. Zij citeert daarbij soms ook de Koran. ,,In het Arabisch, en dat vertaal ik naar het Nederlands. Dan zeg ik: jij interpreteert iets zo, maar je kunt het ook anders lezen. Je ziet ze dan wel denken; je dwingt ze tot nuance. Dankzij mijn kennis van de Islam kan ik leerlingen denk ik beter bereiken dan een autochtone docent.’’

De Graaf vult aan: ,,Sommige docenten hebben moeite dit te bespreken in de klas. Binnen elk team of afdeling moeten er mensen zijn die het wel kunnen, waartegen een docent kan zeggen, ’kun je me helpen?’.’’

Met het oog daarop zijn op de afdeling van Paul Penders onlangs twee docenten maatschappijleer aangenomen. In december is er ook een bijeenkomst geweest met docenten van alle afdelingen, medewerkers van het zorgteam, conciërges politie en externe deskundigen over het onderwerp. Een van de belangrijkste punten waar aan gewerkt wordt, is om het vak burgerschap niet geïsoleerd te laten zijn binnen een vak of team, maar te integreren.