Hij heeft onder vuur gelegen in oorlogsgebied. Kinderen het slachtoffer zien worden van gruwelen. Dat gaat je niet in je kouwe kleren zitten. Jaren later schiet hij in de stress als hij kinderen hoort huilen. En als zijn pasgeboren zoon begint te janken, moet zijn vrouw ingrijpen voor hij iets vreselijks begaat.

Dit is geen filmscenario, maar de wrede werkelijkheid waar veteranen met Post Traumatische Stress Stoornis mee worstelen. Het voorbeeld is een waargebeurd verhaal uit het leven van veteraan Robert. Een ’wounded warrior’ die twintig jaar na Srebrenica de PTSS kolder in de kop kreeg. Nu werkt hij mee aan een project van de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technische Universiteit Delft om slim textiel te ontwikkelen dat veteranen kan leren omgaan met PTSS. Een jas die stresssymptomen herkent en de drager een seintje geeft voor het mis gaat.

Het project van universitair Docent Marco Rozendaal en hoogleraar Kaspar Jansen van de TU Delft verkeert nog in het ’kiemstadium’ en jaagt op subsidies voor de creatieve industrie om het slimme textiel door te kunnen ontwikkelen.

Eerder werd al op de TU een ’vestje voor vrouwen in de overgang’ gemaakt dat bij opvliegers koelend werkt. ,,Dat heeft zich technisch bewezen. Maar hoe dat vrouwen helpt, moet je verder onderzoeken. Je kunt de principes van slim textiel ook toepassen in de sport waar mensen temperatuur regelen met textiel. Of de heftruckchauffeur die steeds de koelcel in en uit moet rijden en dus ook bij veteranen’’, zegt Jansen.

Slim jasje

Om het idee zichtbaar te maken, werd een filmpje gemaakt over een slim jasje waarbij je een man met PTSS volgt. Hij schrikt van gewone geluiden en situaties in het dagelijks leven waardoor hij flashbackmomenten krijgt. Het jasje corrigeert hem.

,,Dit is nu nog een concept, maar als we meer onderzoeksmogelijkheden krijgen, wordt dit werkelijkheid. We onderzoeken hoe je via draagbare technologie lichaamsbewustzijn kunt versterken. Textiel dat contact maakt met je lichaam met je emoties en via biofeedback je spanning terugkoppelt. Je krijgt een geluid of trilling waardoor je je beter bewust bent van je eigen reacties’’, zegt Marco.

De slimme stof moet helpen stressreacties of emoties te voelen aankomen. Zoals bloeddrukverandering, verhoging van lichaamstemperatuur verhoogde hartslag, ademhaling die hoog gaat zitten in plaats van lage buikademhaling. ,,Het kan een stress zijn die naar agressie leidt, maar het kan ook zijn dat je je heel ongemakkelijk gaat voelen. Je lichaam leert dat via het textiel aanvoelen waardoor je je je eigen reacties beter bewust bent en kunt aanpassen’’, zegt Rozendaal.

Muscle wire

Kaspar Jansen: ,,Het idee is dat we het jasje uitrusten met muscle wire, dat is draad dat bijvoorbeeld bij verwarming terugspringt in de originele vorm. Met dat draad kun je de vorm van het textiel veranderen en het even rond de onderbuik laten samentrekken. Een van de ontspanningsoefeningen bij stress is dat je vanuit je onderbuik moet ademen om de ademhaling van hoog naar laag te brengen. Dat kalmeert.’’

Een andere mogelijkheid is het jasje uit te rusten met luchtkanaaltjes. Als die opblazen komt er meer spanning op het textiel, waardoor het vest zich om je heen klemt om je even vast te houden. ,,We gaan met een afstudeerproject onderzoeken wat het effectiefst werkt. Ik hoop dat we over een half jaar een voorbeeldvestje hebben dat de veteranen kunnen uitproberen.’’

Lichaamsbewustzijn

Niet alleen de technologie wordt uitgezocht er wordt ook samenwerking gezocht met psychotherapeuten die inzicht hebben in het lichaamsbewustzijn van mensen. ,,Het jasje moet zelfversterkend zijn een soort coach die je helpt met bewustwording van je eigen lichaam en signalen op te pikken die er voor jou toe doen.’’

,,Zo’n jasje kan veteranen die nu thuis op de bank zitten uit hun isolement halen. Zo’n slim jasje of shirt geeft onafhankelijkheid waardoor niet aldoor iemand met je mee hoeft te lopen. Je kunt binnen een veteranengroep de jasjes ook verbinden via een app met elkaar. Zodat je van elkaar kunt zien hoe het met iemand gaat net als met een game in een groep’’, zegt Robert.

Project

Dit project is een samenwerkingsverband tussen de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft en Kudding & Partners, een toonaangevende consultancy bureau op het gebied van sociale veiligheid en welzijn in de zorg. Het project is gefinancierd door NWO Creatieve Industrie (KIEM).