Héél Enkhuizen is museumpark (6 km)
Grappig, eigenlijk. Je betaalt als volwassene 13 euro voor een bezoek aan het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Vooral het prachtige museumpark, met al die authentieke panden en pandjes uit het Zuiderzeegebied, is ontegenzeggelijk een ’must’. Maar toch, aan de andere kant van de muur, daar waar je de hele dag mag ronddwalen zonder toegangskaartje, valt te genieten van een nog véél groter openluchtmuseum: Enkhuizen zelf.
Ooit werden her en der in Enkhuizen informatiepanelen geplaatst over de roemruchte VOC-tijd. Die borden hielden jaren langer stand dan oorspronkelijk gedacht. De combinatie van stadswandeling met die niet alleen leuke, maar ook leerzame panelen bleek een gouden greep. Dit werd de inspiratiebron voor het deze zomer gerealiseerde project ’Kroniek van Enkhuizen’.
Op niet minder dan negentien markante plekken in Enkhuizen zijn weer prachtige (driezijdige!) borden geplaatst. Die borden zijn monumentjes op zichzelf. Stuk voor stuk informatief en echt niet alleen omdat op elk bord netjes wordt gemeld dat het Noordhollands Dagblad mediapartner is, of omdat elk bord is voorzien van een keurige plattegrond met de complete route. Op alle panelen verhaalt voorzitter Klaas Koeman van de vereniging Oud Enkhuizen over de historie van Enkhuizen in de periode van 1870 tot aan de Tweede Wereldoorlog. En voor alle panelen hebben ontwerpers van The Image Firm uit Enkhuizen zich uitgeleefd op historische foto’s en snippers uit - vooral - de Enkhuizer Courant. Waarbij zij zich hier en daar, zo lijkt het, ook een knipoog veroorloofden. Je zou bijvoorbeeld zweren dat een van die stoere mannen op het paneel bij de Zuiderkerk een flinke joint tussen de lippen heeft.
Met zoveel te zien en te lezen is het bepaald geen wonder dat je voor een route van amper zes kilometer echt wel minimaal zo’n 2,5 uur mag uittrekken.
’t Heeft weinig zin de route door Enkhuizen in deze rubriek exact te beschrijven. ’t Wijst zich min of meer vanzelf. Bovendien is bij (o.m.) de Enkhuizer VVV gratis de kostelijke, speciaal voor dit project gemaakte krant, af te halen. In het hart van de krant is de complete route afgedrukt. Nota bene in een plattegrond van 1922, die ook anno 2009 nog helemaal actueel blijkt. Wandelaars die zich niet de rust gunnen onderweg de panelen te lezen kunnen in diezelfde krant achteraf de grote verhalen nog eens nalezen. De VVV, pal tegenover het station en het grote terrein voor langparkeerders (gratis, waar vind je dat nog!), is ook perfect uitgangspunt voor de wandeling. Het eerste paneel staat hooguit honderd meter naar rechts, bij de steiger van de veerdienst met Stavoren.
Wie onderweg de borden leest begrijpt al snel waarom de initiatiefnemers ditmaal de periode 1870-1939 als uitgangspunt namen. Na de bloeitijd van de VOC verloor Enkhuizen aan betekenis. In het midden van de 19e eeuw was de ooit zo trotse handelshaven aan de Zuiderzee een armoedig en vervallen plaatsje geworden. Op een van de panelen noemt een Franse journalist Enkhuizen anno 1873 ’een stad die zichzelf overleefd heeft’. Wat heet, hij beschrijft de ooit bebouwde doch inmiddels verlaten buitenste rand van Enkhuizen als ’een uitgestrekt kerkhof, doch geheel anoniem, zonder kruisen, zonder gedenksteenen of graven’. Maar juist in die tijd zou Enkhuizen de rug rechten en weer gaan bouwen. De moderne tijd brak aan, ook voor Enkhuizen.
Slenterend langs de negentien panelen maak je kennis met deze ’herbouw’ van Enkhuizen in die periode kort voor en na de eeuwwisseling. Maar herken je nog steeds dat Enkhuizen toch eerst en vooral een sfeervol museumpark blijft. Net als het Zuiderzeemuseum herinnerend aan vervlogen dagen. Wie keurig bij de VVV begint maakt bijvoorbeeld binnen pakweg een kwartiertje al kennis met het museumpje van de Enkhuizer Almanak, met het flessenscheepjesmuseum en natuurlijk met hét beeldmerk van Enkhuizen, de ’Drommedaris’.
PETER HOVESTAD
Begin en eind: Tritondam, nabij VVV/Stationsplein
Lengte: Zes kilometer en toch minimaal 2,5 uur
Openbaar vervoer: Wandeling start voor het station!
Horeca: Te kust en te keur
Honden: Kan wel, maar de vraag is of de hond zo’n stadswandeling ook leuk vindt.